Nazwa karnawał pochodzi z języka włoskiego od słowa "Carnevale" i z łaciny "carnem levāre" lub "caro, vale". Oznaczają one w wolnym tłumaczeniu "pożegnanie z mięsem. Nawiązuje to do czasu przed katolicką tradycją postu, obowiązującą wierzących przed świętami Wielkanocnymi. Istnieje też teoria mówiąca o tym, że etymologia słowa Karnawał pochodzi od łacińskiego "carrus navalis". Był to wóz mający postać okrętu, który wykorzystywano w procesjach ku bogini Izydzie i Dionizosowi.
Świętowania karnawału niezależnie od nazwy często związane były z celebracją w celu zwiększenia płodów rolnych. Tańce, które wykonuje się w tym czasie nawiązują do przekonania, że im wyżej będzie się skakać, tym bogaciej obrodzą zboża.
Karnawał trwa od Święta Trzech Króli/Święta Objawienia Pańskiego czyli 6 stycznia do rozpoczęcia postu, który kończy tzw. "śledzik" i Środa Popielcowa. W Polsce pierwotnie obchodzono Zapusty. W wielu regionach zaczynały się one jednak dopiero w ostatnich tygodniach, a nawet dniach przed Wielkim Postem. Był to czas, w którym w miarę możliwości finansowych pozwalano sobie na większe i bardziej bogate jedzenie. Oczywiście na najwięcej mogła pozwolić sobie szlachta, która nie stroniła w tym czasie od tłustego mięsa bez większego umiaru. Był to dla nich czas zabaw, wspaniałych kuligów, polowań i tańców. Bawiono się w rytm takich rodzajów muzyki jak mazurki, polonezy, młynki czy hajduki.
Jednak i biedniejsi świętowali jak mogli. Przebierano się za różne zwierzęta takie jak tury i bawoły, postacie np. żandarmów i kozaków. Tworzono kukły np. "Sierotki", postacie chłopca i dziewczynki na kole, które można było obracać co wyglądało jakby lalki tańczyły. "Konia" z głową końską na trzonku i dzieckiem przykrytym jakby prześcieradłem, na którym inni jeździli. "Kozy" również na drągu, owiniętym materiałami i ozdobami. Poprzebierani chłopcy krążyli po domach w oczekiwaniu na drobne datki lub jedzenie. Zdarzały się nawet porywania niechętnych, których przetrzymywali w karczmie aż nie dostali za nich okupu. Część osób uważała, że brak ofiary spowoduje nieurodzaj. W środę popielcową miejscowe kobiety urządzały w karczmie tańce, które miały zapewnić pomyślność w urodzaju konopi.
Obecnie karnawał kojarzy się przede wszystkim z hucznymi imprezami i balami maskowymi. Prawdopodobnie ten sposób świętowania wywodzi się z Włoch. Najbardziej znanym karnawałem dzisiaj jest ten w Brazylii w Rio de Janeiro. Co roku odbywają się tam niesamowite pochody poprzebieranych ludzi na robiących wrażenie, bogato zdobionych platformach. Uczestniczą też w nich uzdolnieni tancerze i całość daje przepiękne, kolorowe widowisko. Drugim najbardziej popularnym karnawałem na świecie jest wydarzenie organizowane w Londynie.
W Polsce aktualnie nie ma kultury aż tak hucznego obchodzenia karnawału. Jednak organizowane są różne imprezy przez osoby prywatne, firmy jak i jednostki samorządowe. Popularne są zabawy przebierane, w bogato zdobionych miejscach. Do tego przydatne są różne akcesoria dekoracyjnie, które pomagają stworzyć imprezowy nastrój. W naszym kraju z takimi zabawami związana jest też kultura jedzenia. Przygotowując różne smakołyki warto pamiętać, żeby je dobrze zabezpieczyć. Np. do tortów idealnie sprawdzą się podkłady i dedykowane im kartony.
Zapusty w miejscowości Podmokle Wielkie w 1950 roku
Typowa maska karnawałowa
